Σύμβολο!!!

Το τζιτζίκι είναι σύμβολο!!!

Το σύμβολο της ανέμελης ευτυχίας,
της ήσυχης αγάπης για το "Είναι",
σε αντιδιαστολή προς το άγχος του "Γίγνεσθαι".

Ο Γ. Σεφέρης για τα τζιτζίκια στο ποίημα "Κίχλη"

"...και είσαι
σ' ένα μεγάλο σπίτι με πολλά παράθυρα ανοιχτά
τρέχοντας από κάμαρα σε κάμαρα, δεν ξέροντας
από πού
να κοιτάξεις πρώτα,
γιατί θα φύγουν τα πεύκα και τα καθρεφτισμένα βουνά
και το τιτίβισμα των πουλιών
θ' αδειάσει η θάλασσα, θρυμματισμένο γυαλί, από βοριά
και νότο
θ' αδειάσουν τα μάτια σου απ' το φως της μέρας
πώς σταματούν τα ξαφνικά κι όλα μαζί τα τζιτζίκια."

Τα τζιτζίκια

Δε θα μου 'πρεπαν λόγια μα κιθάρες και λύρες για να μιλήσω για τα τζιτζίκια. Στα γαλλικά το όνομά τους [Cigales] είναι οπωσδήποτε μουσικό, αλλά μέχρι εκεί. Το τέττιξ των αρχαίων ελληνικών έρχεται ήδη πιο κοντά προς την έκφρασή τους.
Στα σύγχρονα όμως ελληνικά τα λένε τζιτζίκια, τέλεια μίμηση του τραγουδιού του εντόμου. Πρόκειται άλλωστε για τραγούδι; Η λέξη είναι ολωσδιόλου άτοπη αφού ο ήχος παράγεται από το τρίψιμο των κοιλιακών τους κυμβάλων, όπως, ακριβώς, σ' ένα μουσικό πριόνι. Είναι παιχνίδι χορδών τρίφτη, όχι φωνητικών χορδών! Ο Ζαν Ανρί Φαμπρ μας το εξηγούσε θαυμάσια στο έργο του για τα τζιτζίκια, αυτός που είχε ορθά κερδίσει τον τίτλο του Ομήρου των εντόμων! Καθώς βλέπουμε, παραμένουμε, πάντα, σε ελληνικό χώρο!Το ουσιώδες, εντούτοις, δεν βρίσκεται αυτού! Δεν είναι ο Φαμπρ που θα μας διαφωτίσει εδώ για τα τζιτζίκια αλλά ο Πλάτωνας, που σ' ένα σημείο του Φαίδρου μας λέει ότι όταν "ακούστηκε για πρώτη φορά το τραγούδι των Μουσών πάνω στη γη, οι άνθρωποι τόσο αναστατώθηκαν που βάλθηκαν να τις μιμούνται σε σημείο που ξέχναγαν να φάνε και να πιούνε. Τόσο, που πέθαναν χωρίς να το καταλάβουν. Και από εκείνους γεννήθηκε τότε το είδος των τζιτζικιών". Θα πρέπει να διευκρινίσουμε, ωστόσο, πως στα σημερινά αυτιά το τραγούδι των τζιτζικιών ακούγεται περισσότερο επαναληπτικό και μονότονο παρά μαγευτικό. Είναι όμως φανερό ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν το άκουγαν με το ίδιο αυτί: γι' αυτούς, το τραγούδι των τζιτζικιών, μακριά από το να ακούγεται σαν σουβλιές ήταν φορέας ανάμνησης και πάνω απ' όλα φορέας μηνύματος. Γιατί τα τζιτζίκια ήταν οι άγγελοι των Μουσών πάνω στη γη και διαβίβαζαν στους θεούς τα σέβη των ανθρώπων. Το τραγούδι τους, έστω και μεσημεριανή ώρα, όταν ζέστη και αντηλιά κάνουν το χώμα ένα ζωντανό μαγκάλι και τον ίσκιο ένα ζωτικό καταφύγιο, ήταν ένα τραγούδι εγρήγορσης, που κατά κάποιον τρόπο έλεγε στον άνθρωπο: "εγέρσου-ξύπνα, εγέρσου-ξύπνα..." Φασαριόζικα, σίγουρα, βλέπε εκνευριστικά, μα και άγρυπνοι φύλακες και ως και διδακτικά, τέτοια ήταν για τους αρχαίους Έλληνες η φύση και ο λόγος ύπαρξης των τζιτζικιών. Για εκείνους που στην εποχή τους το γνώριζαν, ο μύθος του Πλάτωνα θα έπρεπε ιδίως να έχει ένα ηθικό και φιλοσοφικό νόημα. Αλλά πέρα από το μύθο, παραμένει το μυστήριο των τζιτζικιών. Το να περνάνε τη σύντομη ζωή τους ακίνητα πάνω σ' ένα δέντρο και τρίζοντας, δεν έχει κάτι το σόλοικο, μια ολοκληρωμένη ανεμελιά δηλαδή, όπως το δείχνει τόσο καλά ο μύθος του Λα Φονταίν; Ο μυθοποιός κατά τα φαινόμενα αγνοούσε το γεγονός πως τα τζιτζίκια πεθαίνουν μαζί με το καλοκαίρι, οπότε δεν έχουν καμία ανάγκη να προνοούν για την επιβίωσή τους το χειμώνα! Αλλά - θα μου αντιτάξουν - τα ίδια τα τζιτζίκια αγνοούν ότι θα πάψουν να ζουν όταν τελειώσει το καλοκαίρι, οπότε το πρόβλημα παραμένει: μπορούμε με αξιοπρέπεια, μέσα σε μια κοινωνία εργατικών μυρμηγκιών που συσσωρεύουν και αποταμιεύουν - μιλώ για τη δική μας κοινωνία, τη δική σας, άνθρωποι που με διαβάζετε - να περνάμε τη ζωή μας ζώντας με φρέσκο αέρα και με τραγούδι; Προσωπικά, απαντώ ναι, γιατί ένας κόσμος δίχως τζιτζίκια θα ήταν σαν ένας κόσμος χωρίς Μούσες, ένας Απόλλωνας χωρίς λύρα, ένα ρυάκι χωρίς κελάρυσμα, μια Πυθία χωρίς χρησμούς. Τα τζιτζίκια είναι ουσιαστικά για τον κόσμο, αυτή είναι η πεποίθηση μου και το πιστεύω μου. [ΖΑΚ ΛΑΚΑΡΙΕΡ]